De geboorte van een kunst
14E EEUW
In de Brugse stadsrekeningen duikt rond 1390 iets bijzonders op: “spelen met zwaarden”. Geen bloedige gevechten meer, maar een spel met nadruk op vaardigheid en stijl. Schermen wordt een kunst en Brugge speelt daarin een hoofdrol.
Schermtornooi in Brugge
1430
Brugge organiseert in 1430 een van de vroegst vermelde schermtornooien. Schermers uit andere steden, zoals Doornik, reizen af naar Brugge om deel te nemen: het bewijs van een bloeiende schermcultuur in de stad.
Eerste schermschool
1440
In 1440 opent een officiële schermschool in Brugge. Hier worden zowel het korte als het lange zwaard beoefend. De burgerlijke krijgskunst komt tot volle bloei.
De oudste schermgilde ter wereld
1444
De Brugse schermschool heeft in 1444 voldoende meesters en provoosten om zich een officiële gilde te verenigen, de eerste vermelding van een schermgilde in de wereld! Net zoals in ambachtelijke gildes, ligt de nadruk op meesterschap. Ze specialiseren zich in het langzwaard, een symbolisch tweehandig wapen dat vaardigheid en controle vereist.
De Sint-Michielsgilde ontstaat
1456
In 1456 krijgt de gilde haar patroonheilige: de aartsengel Michaël, leider van de hemelscharen en gewapend met een vlammend zwaard. Hij verslaat het kwaad niet, maar houdt het in bedwang, een symbool voor beheersing, kracht en plicht. De gilde krijgt een eigen kapel in het Augustijnenklooster. In de volksmond krijgen de schermers de geuzenaam “Hallebardiers”: een referentie naar de hellebaard, een grote staafbijl die naast het langzwaard het symbool wordt voor de Brugse schermers en op hun wapenschild prijkt.
Tijd der Troebelen
2DE HELFT 15DE EEUW
Samen met andere Vlaamse steden, rebelleert Brugge meermaals tegen de Bourgondische vorsten in een poging meer autonomie te verkrijgen. Toekomst keizer van het Heilig Roomse Rijk Maximiliaam II, gemaal van Maria van Bourgondië, neemt de macht over en richt in Brugge zijn beroemde Zwarte Garde op. Duitse landsknechten oefenen in de stad met pieken, hellebaarden en het langzwaard, net als de Brugse schermers. Een fascinerende kruisbestuiving tussem het leger van Maximiliaan en de Sint-Michielsgilde.
Officiële Brugse wapengilde
1521
De gilde wordt erkend als vijfde officiële wapengilde van Brugge, naast de beroemde schuttersgilden van Sint-Joris, Sint-Sebastiaan en Sint-Barbara. Hierdoor krijgen ze belangrijke privileges, zoals het recht op vrije wapendracht, een toelage en het dragen van een parure (een officieel stadsuniform). Als officiële wapengilde mogen de Hallebardiers een koningstornooi organiseren en krijgen we een belangrijke rol in processies, optochten en de stadswacht.
Meesterschap en traditie
16DE – 18DE EEUW
De gilde blijft evolueren. De adel patroneert de gilde steeds meer en de rapier, de sabel en andere wapens vinden hun weg in het arsenaal. Er worden tornooien gehouden met langzwaarden, degens en zelfs dorsvlegels! De schermschool verhuist naar prestigieuze locaties zoals de Poortersloge en later de Waterhallen.
Van schermers tot artilleristen
1790
Tijdens de Patriottentijd stuurt de Brugse Sint-Michielsgilde een detachement naar het patriottenleger. Ze blinken uit als artilleristen met musketten en kanonnen. Generaal Van der Mersch is zo onder de indruk van de moed van de Hallebardiers dat hij erelid wordt van de gilde.
De Franse Revolutie slaat toe
1794
Onder het nieuwe Franse regime worden de wapengilden, net als andere verenigingen verboden, als verwerpelijke overblijfselen van het Ancien Régime. Het duurt wellicht tot 1815 voor de Hallebardiers opnieuw een zwaard mogen opnemen, tijdens de Hollandse tijd.
Verdwijning en weerdergeboorte
19DE – 20DE EEUW
In 1821 viert de Brugse Sint-Michielsgilde haar derde eeuwfeest, zich baserend op het charter 1521. De activiteiten gingen verder door, maar tegen het einde van de negentiende eeuw was de belangstelling aanzienlijk verzwakt en het aantal leden zeer verminderd. In 1905 beslisten de laatste leden om de vereniging op te doeken. Het patrimonium wordt aan de stad geschonken en verdwijnt grotendeels in museale depots, maar geschiedenis laat zich niet zomaar wissen.
De feniks herrijst
2003
Een groep schermers blaast de gilde opnieuw leven in. De Sint-Michielsgilde herrijst uit haar as… met liefde voor de kunst en respect voor het verleden: de geschiedenis wordt herontdekt en tradities terug ingevoerd.
De Kruispoort: een nieuw gildehuis
2006
De gilde krijgt haar nieuwe thuisbasis in de iconische Brugse Kruispoort. Vandaag telt ze zo’n 200 leden en is we levend erfgoed in actie, waar oud en nieuw, geschiedenis en toekomst, jong en oud, cultuur en sport elkaar ontmoeten in een bloeiende vereniging die draait rond broederlijkheid, traditie en respect.
Ontdek ons boek
€50.00
Wil je meer te weten komen over onze geschiedenis? Aarzel dan niet om ons gildeboek te kopen!
